Vanaf 1 augustus 2026 verandert er veel rondom het burgerschapsonderwijs in het mbo.
Er komen twintig nieuwe eisen waaraan alle studenten moeten voldoen. Ook wordt het voor mbo-instellingen verplicht om een instellingsexamen burgerschap af te nemen.
Dat examen kan er per opleiding anders uitzien, maar één ding is duidelijk: het vraagt om doordachte keuzes in onderwijsontwerp, examinering en beoordeling.
Wat betekent dat voor de praktijk van examinering? En hoe kun je je daar als team goed op voorbereiden?
(Headerbeeld: Floris Onderwijs – een mooi voorbeeld van hoe scholen in beweging zijn rondom burgerschap en examinering. Samen leren, ontwikkelen en zoeken naar wat werkt in de praktijk.)
Nieuwe eisen, nieuwe verantwoordelijkheid
De nieuwe kwalificatie-eisen vragen van studenten dat zij aantoonbaar werken aan belangrijke democratische waarden, zoals vrijheid, gelijkwaardigheid en solidariteit.
Daarnaast moeten scholen laten zien dat al deze waarden terugkomen in hun onderwijsprogramma.
Opleidingen mogen zelf bepalen hoe ze burgerschap vormgeven en welke onderwerpen extra aandacht krijgen.
Maar ze moeten wel kunnen aantonen dat hun onderwijs én examens de nieuwe eisen dekken.
Dat vraagt veel van teams:
- nieuwe examens ontwikkelen of inkopen,
- zorgen dat examens valide en betrouwbaar zijn,
- én dat het onderwijs goed aansluit bij de verschillende mbo-niveaus.
Studenten die doorstromen moeten immers een duidelijke leerlijn ervaren, waarin burgerschap niet een los vak is, maar onderdeel van hun professionele ontwikkeling.
Een stevige opgave dus, zeker omdat burgerschapsonderwijs per opleiding een ander gezicht heeft.
De praktijk: meer dan een vinkje
In de praktijk zien we dat veel scholen werken met een portfolio-examen.
Daarin kunnen opdrachten, verslagen, reflecties, presentaties of gesprekken met studenten worden opgenomen.
Het examen wordt vervolgens beoordeeld met een (on)voldoende of goed.
Dat klinkt overzichtelijk, maar brengt ook uitdagingen met zich mee.
Want hoe borg je dat elk examen écht de kwalificatie-eisen dekt?
Hoe zorg je dat beoordelaars consistent en eenduidig werken?
En hoe zorg je dat studenten goed begrijpen wat er van hen verwacht wordt?
Precies daar ligt de sleutel: examens moeten niet alleen voldoen aan de regels, maar ook recht doen aan de bedoeling van burgerschapsonderwijs.
Een goed examen is niet alleen een ‘moetje’, maar nu ook een kans om het gesprek over burgerschap betekenisvol te maken.
Tijd om te bouwen aan kwaliteit
Omdat de impact groot is, krijgen scholen en betrokken organisaties extra tijd om zich voor te bereiden.
Die tijd is hard nodig, want het ontwikkelen van goed burgerschapsonderwijs en valide examens kost tijd, aandacht en samenwerking.
Bij Bureau Lente zien we dat scholen die nu al starten met dit proces, straks steviger staan.
Zij benutten de tijd om:
- de kwalificatie-eisen te vertalen naar concreet toetsbaar gedrag,
- docenten en beoordelaars te trainen in beoordelen en kalibreren,
- en samen te werken aan een gedeeld beeld van kwaliteit.
Wat wij – Bureau Lente – hierin kunnen betekenen
We helpen teams om de vertaalslag te maken van beleid naar praktijk.
Samen kijken we hoe je examens kunt ontwikkelen die niet alleen voldoen aan de regels, maar ook recht doen aan de bedoeling van burgerschapsonderwijs.
We denken mee over vragen als:
- hoe toets je waarden als gelijkwaardigheid of solidariteit op een betekenisvolle manier?
- welke beoordelingsvorm past bij jouw opleiding en studentenpopulatie?
- en hoe zorg je dat het gesprek over burgerschap onderdeel wordt van de leerlijn, in plaats van een los examenmoment?
Ons doel is simpel: scholen ondersteunen bij het bouwen aan een stevig fundament van kwaliteit, deskundigheid en vertrouwen.
Samen vooruit
De komende periode biedt scholen de kans om niet alleen te voldoen aan nieuwe eisen, maar om burgerschapsonderwijs écht te versterken. Door nu te investeren in kwaliteit, deskundigheid en eenduidigheid, bouwen we aan onderwijs dat jongeren voorbereidt op hun rol in de samenleving.
Wil je als team ondersteuning bij het kwalificeren, beoordelen of kalibreren van het burgerschapsexamen?
👉 Neem contact met ons!
.
