De afgelopen jaren is er veel aandacht in het mbo voor lerend kwalificeren (voorheen Anders verantwoorden van het diplomabesluit). Lerend kwalificeren is een vorm van afsluiting van de opleiding, waarbij onderwijsteams gebruikmaken van diverse bewijzen, verzameld tijdens het leerproces van studenten, om beslissingen te nemen over het al dan niet voldoen aan (een deel van de) kwalificatie-eisen (bron: onderwijsenexaminering.nl.). Er wordt dus geen examen gedaan op de traditionele manier met bijvoorbeeld een proeve van bekwaamheid.
Onlangs was ik op de Conferentie Lerend Kwalificeren in het mbo van het Kennispunt onderwijs en examinering. Hierbij presenteerden Judith Gullikers en Marlies de Vos de onderzoeksresultaten over succesfactoren en struikelblokken van lerend kwalificeren en deelden scholen in workshops hun praktijkvoorbeelden. Uit het onderzoek komen een aantal kritische succesfactoren naar voren:
- Een stabiel, enthousiast en robuust team dat met lerend kwalificeren aan de slag wil.
- Het hebben van een duidelijke ruggengraat door het curriculum, waarin de werkprocessen (of andere gekozen leeruitkomsten) herhaaldelijk terugkomen en studenten dus als vanzelf meerdere bewijzen kunnen verzamelen en feedback kunnen gebruiken.
- De kwaliteit van feedback is essentieel, zowel voor leren als voor beslissen.
Wat mij opviel en herhaaldelijk terugkwam gedurende de dag is ‘bezint eer ge begint’. In het begin van 2021 toen het lerend kwalificeren opkwam was er heel veel aandacht voor en werd het gezien als een wondermiddel… ‘Nooit meer examens afnemen, dat scheelt tijd!’ Inmiddels is duidelijk geworden dat dat geen motivatie moet zijn om met lerend kwalificeren te beginnen. Sterker nog, het kost zeker niet minder tijd, want het is niet alleen een andere vorm van afsluiting van de opleiding, het is vernieuwing die veel dieper ingrijpt op het onderwijs. Zo is de rol van feedback en dus de feedbackgeletterdheid van alle betrokkenen van essentieel belang. Want die feedback heeft een duale functie: lerend en beslissend. De student ontvangt gedurende zijn opleiding continu feedback om hiervan te leren en tevens is deze feedback nodig om als opleiding een beslissing te nemen of een student voldoet aan (een deel van) de kwalificatie eisen.
Op de conferentie sprak ik veel bekenden van scholen en leveranciers. Wat mij opviel is dat er weinig nieuwe opleidingen starten met het lerend kwalificeren. Dit wordt wel gevolgd, maar men wil of durft er (nog) niet aan te beginnen. Ook op scholen waar wij als Bureau Lente komen om trainingen te geven, komen we weinig opleidingen tegen die hiermee bezig zijn of op korte termijn mee aan de slag gaan. Dat riep bij mij de vraag op of het lerend kwalificeren een hype of een trend is. Volgens van Dale is een trend “ontwikkelingslijn; neiging, richting”. Een hype wordt in hetzelfde woordenboek omschreven als “iets nieuws dat tijdelijk sterk de aandacht trekt, maar weinig voorstelt”. Ik ben er zelf nog niet over uit wat het is. Ik zie zeker veel potentie voor lerend kwalificeren mede door de kracht van kwalitatief goede feedback, maar of dit een olievlekwerking heeft of toch een hype blijkt te zijn weet ik nog niet. Wat denken jullie?
