Tag: examinering

Geplaatst op

Lerend kwalificeren: hype of trend?

De afgelopen jaren is er veel aandacht in het mbo voor lerend kwalificeren (voorheen Anders verantwoorden van het diplomabesluit). Lerend kwalificeren is een vorm van afsluiting van de opleiding, waarbij onderwijsteams gebruikmaken van diverse bewijzen, verzameld tijdens het leerproces van studenten, om beslissingen te nemen over het al dan niet voldoen aan (een deel van de) kwalificatie-eisen (bron: onderwijsenexaminering.nl.). Er wordt dus geen examen gedaan op de traditionele manier met bijvoorbeeld een proeve van bekwaamheid. 

Onlangs was ik op de Conferentie Lerend Kwalificeren in het mbo van het Kennispunt onderwijs en examinering. Hierbij presenteerden Judith Gullikers en Marlies de Vos de onderzoeksresultaten over succesfactoren en struikelblokken van lerend kwalificeren en deelden scholen in workshops hun praktijkvoorbeelden. Uit het onderzoek komen een aantal kritische succesfactoren naar voren:

  1. Een stabiel, enthousiast en robuust team dat met lerend kwalificeren aan de slag wil.
  2. Het hebben van een duidelijke ruggengraat door het curriculum, waarin de werkprocessen (of andere gekozen leeruitkomsten) herhaaldelijk terugkomen en studenten dus als vanzelf meerdere bewijzen kunnen verzamelen en feedback kunnen gebruiken.
  3. De kwaliteit van feedback is essentieel, zowel voor leren als voor beslissen.

Wat mij opviel en herhaaldelijk terugkwam gedurende de dag is ‘bezint eer ge begint’. In het begin van 2021 toen het lerend kwalificeren opkwam was er heel veel aandacht voor en werd het gezien als een wondermiddel… ‘Nooit meer examens afnemen, dat scheelt tijd!’ Inmiddels is duidelijk geworden dat dat geen motivatie moet zijn om met lerend kwalificeren te beginnen. Sterker nog, het kost zeker niet minder tijd, want het is niet alleen een andere vorm van afsluiting van de opleiding, het is vernieuwing die veel dieper ingrijpt op het onderwijs. Zo is de rol van feedback en dus de feedbackgeletterdheid van alle betrokkenen van essentieel belang. Want die feedback heeft een duale functie: lerend en beslissend.  De student ontvangt gedurende zijn opleiding continu feedback om hiervan te leren en tevens is deze feedback nodig om als opleiding een beslissing te nemen of een student voldoet aan (een deel van) de kwalificatie eisen.

Op de conferentie sprak ik veel bekenden van scholen en leveranciers. Wat mij opviel is dat er weinig nieuwe opleidingen starten met het lerend kwalificeren. Dit wordt wel gevolgd, maar men wil of durft er (nog) niet aan te beginnen. Ook op scholen waar wij als Bureau Lente komen om trainingen te geven, komen we weinig opleidingen tegen die hiermee bezig zijn of op korte termijn mee aan de slag gaan. Dat riep bij mij de vraag op of het lerend kwalificeren een hype of een trend is. Volgens van Dale is een trend “ontwikkelingslijn; neiging, richting”. Een hype wordt in hetzelfde woordenboek omschreven als “iets nieuws dat tijdelijk sterk de aandacht trekt, maar weinig voorstelt”. Ik ben er zelf nog niet over uit wat het is. Ik zie zeker veel potentie voor lerend kwalificeren mede door de kracht van kwalitatief goede feedback, maar of dit een olievlekwerking heeft of toch een hype blijkt te zijn weet ik nog niet. Wat denken jullie?

Geplaatst op

De Staat van het Onderwijs 2024

Samen met mijn collega Inge de Jager waren we aanwezig bij de jaarlijkse presentatie van de Staat van het Onderwijs tijdens een congres in DeFabrique in Utrecht op 17 april. Deze werd dit jaar uitgereikt door Ria Westendorp, waarnemend inspecteur-generaal van het Onderwijs. Naast de presentatie van het rapport waren er diverse workshops en activiteiten rondom verschillende thema’s uit De Staat van het Onderwijs 2024. Elk jaar lijkt de publiciteit rond het rapport verder toe te nemen en ook dit jaar kon iedereen weer via een livestream kennisnemen van de presentatie.

We weten dat het onderwijs in zwaar verkeert, de basisvaardigheden achteruit gaan en er een tekort aan leraren en schoolleiders is. Dus waarom er toch naartoe gaan? Omdat ik altijd op zoek ben naar inspiratie, wil weten wat de laatste ontwikkelingen in onderwijs en examinering/afsluiting zijn en natuurlijk ook omdat dit een plek is waar je mensen met een gedeelde passie voor onderwijs kunt ontmoeten.

Onderzoek naar Kwaliteit

Uit onderzoek van de Inspectie (2023) naar de kwaliteit van scholen blijkt dat er nog steeds veel scholen en opleidingen (80%) het onderwijs van de basisvaardigheden op orde hebben en het lerarentekort er klein is. Deze scholen dragen zorg voor kansengelijkheid, bieden kwetsbare leerlingen extra ondersteuning aan, hebben aandacht voor het welbevinden van leerlingen en studenten en bieden kansen op goede doorstroom van hbo naar wo. Hoe mooi is het als deze best practices worden gedeeld. Maar of dat voldoende is, betwijfel ik. Structurele financiering en niet afhankelijk zijn van subsidies helpen om docenten blijvend aan je te binden. Estland lijkt het goed op orde te hebben, lees ik. En daar begint het toch echt bij een op leraren gericht beleid.

Professionalisering

Professionalisering trekt natuurlijk altijd mijn aandacht. De inspectie ziet dat er scholen en opleidingen zijn met een effectieve aanpak van professionalisering, waardoor elke docent goed toegerust voor de klas staat. Door professionalisering kunnen onderwijsprofessionals beter worden in hun werk en dat kan de onderwijskwaliteit en leeruitkomsten voor leerlingen en studenten verbeteren. Dit geldt voor leraren (Sims et al., 2021), maar ook professionalisering van andere onderwijsprofessionals zoals schoolleiders, opleidingsmanagers of bestuurders kan hieraan bijdragen (Schenke et al., 2022). Door effectief te professionaliseren werk je niet alleen aan de kwaliteit van het onderwijs maar bind je leraren en docenten aan je school.

Leraren ervaren veel autonomie bij scholingskeuze

Voor de meeste leraren en docenten is de eigen leerbehoefte of interesse de belangrijkste aanleiding om deel te nemen aan professionaliseringsactiviteiten. Mbo-docenten noemden in gesprekken dat ook ontwikkelingen in het bedrijfsleven een aanleiding kunnen zijn. Leraren en docenten ervaren veel vrijheid bij de keuze voor een activiteit: het initiatief tot scholing komt maar in beperkte mate vanuit de schoolleiding.

Effectiviteit van professionalisering

Uit onderzoek blijkt ook dat professionalisering effectiever kan waardoor professionaliseringsactiviteiten een grotere bijdrage leveren aan het onderwijsproces. Dit kan door de activiteiten beter aan te laten sluiten bij de doelen van de school en door de activiteiten te evalueren. Om tot onderwijsverbetering te komen, moet het professionaliseringsproces minder vrijblijvend zijn en prioriteit krijgen. Een stimulerende leercultuur en een ondersteunende leidinggevende helpen om de effectiviteit van professionalisering te vergroten volgens leraren, schoolleiders en bestuurders. Met een helder beleid kunnen besturen het professionaliseringsproces binnen scholen en opleidingen faciliteren en borgen. Vooral in het Hoger Onderwijs is helder dat professionalisering gefaciliteerd en gestimuleerd moet worden. Ook wij merken dat veel deelnemers tijdsdruk ervaren, en niet alleen in het Hoger Onderwijs maar ook in het mbo.

Zorg voor beleid en een stimulerende werk-leercultuur

Als je dus wilt dat scholing effectief is zorg er dan voor dat er tijd en ruimte wordt vrijgemaakt voor professionalisering, stel prioriteiten en volg het op. Professionalisering moet je dus niet af en toe hap snap doen, maar onderdeel laten zijn van beleid, zorg voor een langetermijnperspectief en een stimulerende werk-leercultuur. Mijn collega Inge de Jager heeft hier een mooie blog over geschreven: De waarde van Samenwerkend Leren.

Succesfactoren volgens de leraren en docenten

Leraren en docenten noemden een aantal succesfactoren voor professionalisering die zij als effectief ervaren (Inspectie van het Onderwijs, 2024n). Zo noemden zij professionalisering op maat. Daarbij sluit de inhoud van de activiteit aan op hun kennisniveau en is het direct toepasbaar in de praktijk. Ook noemden zij leren door te doen, vooraf helder communiceren over het doel van de training en samen met collega’s leren en daarbij ervaringen kunnen delen als succesfactoren. Daarnaast benoemden zij leren door vanuit andere perspectieven te kijken. Hiermee bedoelen ze bijvoorbeeld andere scholen of instellingen bezoeken, maar ook het observeren van een collega of gesprekken voeren met iemand uit een ander vakgebied.

Wat neem ik mee van de Staat van het Onderwijs?

Uit de Staat van het onderwijs en het congres word ik bevestigd in wat ik zie bij onze scholen en deelnemers. Het is heel stimulerend voor deelnemers als ze zelf invloed hebben in wat ze mogen kiezen. En als docenten verplicht op training moeten, omdat het beleid is dat je om de drie jaar geschoold moet zijn in je assessorrol bijvoorbeeld, zien we dat deelnemers het toch zinvol vinden, doordat ze op maat een training krijgen aangeboden die toepasbaar is in hun eigen praktijk. De opleidingsmanager moet dan natuurlijk wel weten wat de behoefte is van de docenten uit het team. Dus maatwerk moet het liefst afgestemd worden met de deelnemers zelf. En heel soms gaat in die afstemming helaas mis.

Het doel van de professionalisering moet helder zijn en de inhoud passend bij de eigen werkzaamheden van de docenten. Door te professionaliseren met leden van je team kun je goed met elkaar op één lijn komen. En door te scholen met deelnemers van andere opleidingen kom je op nieuwe ideeën. Zo stimuleren en leren deelnemers van elkaar door te kijken vanuit andere perspectieven. Het mooie van mijn vak is dat met professionalisering je verschil kunt maken. De docenten zijn beter in staat hun taken goed uit te voeren waardoor studenten een goede opleiding volgen met als resultaat een diploma van waarde.

De Staat van het Onderwijs 2024 en de deelrapporten voor mbo en ho zijn op de site van het ministerie van onderwijs te downloaden.

Geplaatst op

Transformeer je Onderwijs met Effectieve Peerfeedback

De afgelopen maanden ben ik helemaal ondergedompeld in mijn afstudeerthesis (master Onderwijswetenschappen aan de OU) en eet, droom en denk ik bijna alleen nog maar aan peerfeedback 😊. Peerfeedback is een zeer waardevol en krachtig leermiddel, mits effectief ingezet. Het is belangrijk om feedback in het algemeen en peerfeedback in het bijzonder veel meer te zien als een proces dan een product. Peerfeedback is een dynamisch proces dat gericht is op het transformeren van het leerproces van studenten (Winstone & Carless, 2020).

Van onschatbare waarde voor de leerprestaties

Effectieve peerfeedback heeft bewezen van onschatbare waarde te zijn voor de leerprestaties van studenten. Het biedt niet alleen een fris perspectief vanuit de medestudenten, maar stimuleert ook een actieve betrokkenheid bij het leerproces. Maar waar docenten nog regelmatig tegenaan lopen: het effectief implementeren van peerfeedback is nog best een uitdaging.

Uitdagingen

Een van de grootste uitdagingen is het feit dat studenten peerfeedback vaak onvoldoende waarderen, ondanks de overduidelijke voordelen. Dit komt vaak doordat peerfeedback nog lang niet altijd effectief ingezet wordt. Daarom heb ik, met als mijn onderzoek als fundament, voor mijn werk bij Bureau Lente, de training ‘de PeerfeedbackMaster’ ontwikkeld. Deze training biedt docenten handvatten om hun peerfeedbackproces zo effectief mogelijk in te zetten. In de training maken docenten een ontwerp dat direct in het eigen onderwijs is in te zetten.

Eerste resultaten

Verschillende docenten van verschillende hogescholen doen mee aan mijn onderzoek en uit de eerste resultaten die nu binnenkomen, is al te zien dat het goed inrichten van een effectief peerfeedback zijn vruchten afwerpt en studenten peerfeedback niet alleen meer waarderen, maar zich ook hebben verbeterd in bijvoorbeeld kritisch denken en het inzetten van sociale vaardigheden. Ook de deelnemende docenten zijn heel positief over hun nieuwe peerfeedbackproces en merken dat studenten niet alleen beter worden in peerfeedback geven en ontvangen, maar ook dat de kwaliteit van hun werk enorm verbeterd.

Het is zo leuk om te zien dat iets wat ik zelf vanuit mijn onderzoek ontwikkeld heb, zo positief ontvangen wordt door docenten én studenten!

Wat kun je verwachten als PeerfeedbackMaster in spe:

Vaardigheden voor peerfeedback: je leert strategieën voor het inrichten van een effectief peerfeedbackproces, en je ontvangt praktische tips en tools om peerfeedback in je onderwijspraktijk te integreren.

Interactieve sessies: je werkt en spart samen met collega’s om peerfeedback in de praktijk van de opleiding te brengen.

Onderzoeksgedreven benadering: onze training is gebaseerd op de nieuwste wetenschappelijke inzichten en best practices.

Omarming van peerfeedback: de training geeft daarbij niet alleen handvatten, maar helpt ook om een cultuur te creëren waarin peerfeedback wordt omarmd.

Mijn onderzoek loopt nog het gehele schooljaar, dus de meeste resultaten moeten nog binnenkomen, maar ik verwacht dat ook deze veelal positief zullen zijn. Ik hou jullie op de hoogte!

Geplaatst op

Wij zoeken mensen die het mbo en hbo willen helpen talenten tot bloei te laten komen! 

Bij Bureau Lente zijn we ervan overtuigd dat goed en toegankelijk onderwijs een basisvoorwaarde is om het talent van jonge mensen tot bloei te laten komen. Daarom zetten wij ons elke dag met hart en ziel in om professionals in het onderwijs te ondersteunen in hun ambitie studenten zo goed mogelijk op te leiden en zich te laten ontwikkelen tot volwassen vakmensen.

Wij zijn onderwijskundigen, trainers en adviseurs en gespecialiseerd op het gebied van toetsing en examinering in met name mbo en hbo. Een breed en gevarieerd werkveld; dynamisch, afwisselend en uitdagend.

Never a dull moment. Wij komen over de vloer bij mbo’s en hbo’s in heel Nederland. Van Groningen tot en met Vlissingen en van Den Helder tot en met Maastricht. 

Steeds wisselende leuke, dankbare, uitdagende en inhoudelijke projecten, met de leukste en meest gedreven klantcontacten die je je kunt wensen.

Want wát is nou leuker dan andere mensen beter maken in hun werk? En talenten te laten bloeien? En hoe leuk is het om te werken met een compact en professioneel team en in een stimulerende en enthousiasmerende werkomgeving? Soms op kantoor, soms thuis, en natuurlijk vaak bij onze klanten.

Inmiddels werken we voor zo’n veertig van de leukste en beste onderwijsorganisaties van Nederland, in mbo en hbo.

Vragen we dan heel veel van je?
Nou, vooral enthousiasme, gedrevenheid en een gedeelde visie op onderwijs en onderwijsontwikkeling. Daarnaast is ervaring natuurlijk altijd mooi meegenomen. Bijvoorbeeld als trainer van groepen, of als onderwijskundige in de begeleiding van teams.

Ook voor startende trainers en onderwijskundigen
Ook voor net startende onderwijskundigen hebben we plaats, zeker als ze het in zich hebben om uit te groeien tot de best denkbare trainers en adviseurs op het gebied van onderwijs, toetsen en examineren! Mensen die goed kunnen luisteren naar de vragen van de klant en die vragen dan kunnen omzetten in een training of begeleidingstraject op maat. Want wij geloven in maatwerk. En daarom geloven onze klanten in ons. 

Solliciteren?
Herken je je in het geschetste beeld? Word je ook enthousiast waar wij enthousiast van worden? Dan moeten we vooral een keer samen koffiedrinken.

Kun je meteen ons toffe kantoor in Culemborg eens zien! Mail ons een korte video-pitch waarin je kort aangeeft wie je bent en waarom deze vacature je aanspreekt. Voor vragen over de inhoud van de vacature kun je ook altijd even telefonisch of per mail contact opnemen met Jeanne Hup (0628918797)

Geplaatst op

Omarm de speelse geest

De kracht van het spel bij de implementatie van een onderwijs- en toetsvisie

Met verschillende docententeams ontwikkelen wij regelmatig nieuwe onderwijs– en toetsvisies. Bij het ontwikkelen van een visie, is het van groot belang dat de visie breed gedragen wordt en dat de inhoud voor een groot deel ontstaat door de input van docenten, diegenen die de onderwijs- en toetsvisie ook gaan uitvoeren. Toch horen wij ook andere verhalen: niets is zo demotiverend als een over de schutting gegooide onderwijs- of toetsvisie met in de mail de boodschap: ‘Dit is vanaf nu onze visie, pas het toe in je eigen onderwijs en laat het maar weten als je nog vragen over de visie hebt’. En toch zien we dat nog wel regelmatig voorbijkomen. Dat kan veel beter en vooral: veel leuker en speelser!

Internaliseren van een visie

Het lezen van een visie is één ding, maar het internaliseren ervan is een hele andere uitdaging. Om bij deze uitdaging te helpen, spelen wij graag met docententeams het Grote Bureau Lente Visie Spel: een kwartetspel waarin belangrijke elementen van de visie deels zijn uitgewerkt en deels door de spelers zelf kunnen worden ingevuld. De onderwijs- of toetsvisie wordt in grof concept door een groepje docenten (en Bureau Lente als projectbegeleider) ontwikkeld en het idee is dat dit grove concept bij docenten terecht komt zodat zij er niet alleen feedback en input op kunnen geven, maar ook aan de inhoud kunnen bijdragen. Het betrekken van het gehele docententeam doen wij dus met ons Grote Bureau Lente Visie Spel dat voor ieder docententeam volledig op maat is gemaakt. Met dit spel wordt het mogelijk complexe (en minder complexe) elementen uit de visie met elkaar te delen en ideeën uit te wisselen om die visie ook werkelijk in het eigen onderwijs of de eigen toetsing te implementeren.

Spel is brandstof voor ons lerende brein – leren gebeurt door te spelen. En spelen is bij uitstek geschikt om complexe problemen te bespreken en op te lossen. En het implementeren van visies, dat hoort wel bij de ‘complexere problemen’ 😊

Een voorbeeld uit een onderwijsvisie:de (concept)onderwijsvisie benadrukt dat goede feedback van essentieel belang is en dat alle docenten daarom superdupergoed feedback moeten geven. Dat feedback belangrijk is, staat als een paal boven water, maar de concrete invulling en toepassing hiervan in het onderwijs, blijft vaak in nevelen gehuld. In het Grote Bureau Lente Visie Spel is daarom ‘Feedback’ als een van de kwartetsetjes opgenomen en zijn er vier kaarten te verzamelen die allemaal iets zeggen over effectieve feedback. Elk setje kaarten beschrijft verschillende manieren om feedback effectief in te richten, met daarbij concrete voorbeelden die docenten direct in hun eigen lessen in kunnen zetten. Wie een kwartetkaart bemachtigt, bedenkt met het kwartetteam nog een praktisch voorbeeld.

En dan een voorbeeld uit een toetsvisie: de (concept)toetsvisie geeft, aansluitend op de onderwijsvisie van de opleiding, aan dat het belangrijk is dat studenten creatief zijn. Creativiteit en toetsing klinkt sommigen in de oren als een tegenstelling, maar dat hoeft niet zo te zijn. Maar je moet wel met elkaar bedenken hoe toetsing dan creativiteit uit kan lokken, en dat zie je juist vaak weer niet in de visie terug: HOE DAN? ‘Creativiteit’ is daarom een van de kwartetsets. De set bestaat uit vier concrete voorbeelden hoe creativiteit door toetsing bevorderd kan worden. En bij iedere kaart bedenkt het team weer zelf een concreet voorbeeld.

De meest indrukwekkende, waardevolle, creatieve, praktische voorbeelden worden opgenomen in de visie, om zo ook een breder draagvlak voor de visie te creëren.

Deze speelse aanpak stimuleert inhoudelijke discussies en prikkelt de creatieve geest om nog meer praktische ideeën te genereren. En uit eigen ervaring weten we dat dit werkt! Spelen lokt een onderzoekende en nieuwsgierige houding en een playful mind uit en door te spelen begint het brein te verdiepen en relaties te leggen. In een omgeving waar ruimte is voor nieuwsgierigheid en het verkennen van onontdekte mogelijkheden, ontwikkelen docenten niet alleen hun vaardigheden, maar ook een dieper begrip van bepaalde concepten. Door de speelruimte te omarmen, boren we de creativiteit aan die nodig is om de uitdagingen van het (nieuw te implementeren) onderwijs en toetsing aan te gaan. Daarom omarmen wij de speelse geest als een waardevolle bondgenoot om toetsing en onderwijs nog verder te verbeteren!

Geplaatst op

Geslaagd!

Als je je, zoals ik, elke dag zakelijk bezighoudt met examinering en toetsing, dan ontwikkel je een professionele afstand tot het onderwerp. Je objectiveert en denkt vooral in termen van processen, structuren, handboeken, criteria, controles en verantwoording. Op zich prima, maar hierdoor zou je wel eens kunnen vergeten hoe verschrikkelijk belangrijk zo’n examen is voor de direct betrokkenen: de leerlingen. Rationeel weten we dat wel, maar emotioneel?

De afgelopen weken had ik het ‘genoegen’ om het examentraject weer eens van de andere kant mee te maken. Niet bij een cursus voor mezelf, maar als moeder van een Vwo-leerling. En dat is nog veel erger dan wanneer je het zelf ondergaat. Je kunt er namelijk helemaal niets aan doen en kunt alleen maar vaststellen dat de emoties alle kanten op stuiteren en dat het ‘E-woord’ het gezin gedurende minimaal anderhalve maand domineert. En, zoals het een goed thriller betaamt, spannend tot het eind.

Een week geleden zaten we dan ook in grote spanning; zou ze geslaagd zijn? Moet ze een herkansing?

En om 16.41 uur kwam dan eindelijk het verlossende woord en kon de vlag uit. Mijn jongste dochter bleek geslaagd! En, erg belangrijk voor haar, met geen enkele onvoldoende op haar cijferlijst. En toch al die stress dus …

Ik kon weer eens aan den lijve ervaren hoeveel er dus afhangt van zo’n examen. Het verschil tussen een jaar overdoen of – in haar geval – de vrijheid om nu een tussenjaar te doen, met veel ontdekken, ervaren en leren, in de vorm van werken en backpacken.

Met zoveel leerlingen voor wie er zoveel op het spel staat, kun je het belang van een goede examenorganisatie nauwelijks overschatten.  Al door het jaar heen moeten alle tentamens goed georganiseerd en gedocumenteerd zijn, procedures moeten helder zijn voor zowel leerlingen, ouders als docenten. Criteria moeten helder zijn, evenals timing. En ook eventuele bezwaarprocedures. Het lijkt gelukkig op veel scholen bijna ‘vanzelf’ te gaan, maar er wordt achter de schermen vaak heel professioneel aan gewerkt. Pas als het misgaat, zoals dit jaar bij het Calvijn College, blijkt dat het allemaal niet helemaal vanzelfsprekend is.

Ik weet weer even heel goed waar ik het allemaal voor doe.

Leerzaam dus. Maar blij dat we er vanaf zijn. Dit wil je niet al te vaak doen … 😉