MBO Examinering en diplomabesluit

‘Onder druk wordt alles vloeibaar’. Een van de klassieke tegeltjeswijsheden uit de managementliteratuur waarvan we nu in de coronacrisis opeens zelf aan den lijve kunnen ervaren of dat inderdaad zo is. En of dat wel positief uitwerkt …

Neem nu de examinering in het mbo. Onder druk van de coronacrisis, gesloten scholen, verboden groepsbijeenkomsten en de anderhalve-meter educatie, zijn in heel Nederland de mbo’s hard aan het werk om de examinering van hun studenten zo goed mogelijk te organiseren. Belangrijke leidraad hierbij zijn het ‘Servicedocument mbo-aanpak Coronavirus COVID-19’ en de Handreiking Verantwoord Diplomabesluit van het Ministerie van OCW en de MBO Raad.

Civiele waarde diploma
Duidelijke richtlijnen, waarbij het opvalt dat het belang van de civiele waarde van het diploma voorop blijft staan. Het is een goed uitgangspunt dat als er aangepast dient te worden geëxamineerd, je altijd rekening moet houden met:

  • De beschrijving van de werkprocessen en kerntaken in het kwalificatiedossier. Worden er aanpassingen gedaan in het exameninstrument op kennis, vaardigheden en houding (gedrag), dan moet dat ook in het aangepaste exameninstrument tot een vergelijkbaar oordeel leiden.
  • De aanpassing moet doeltreffend zijn: geschikt en noodzakelijk.
  • Als het exameninstrument is ingekocht, stem dan de wijzigingen af met de leverancier.

Dat betekent dat er ruimte is om te kiezen voor alternatieve manieren van examineren, maar nog steeds wel binnen grenzen (als het gaat om instellingsexamens zoals praktijkexamens en mondelinge examens). Zo kan er voor worden gekozen om:

  • het examen te laten plaatsvinden op school in een simulatie in plaats van op het leerbedrijf. 
  • het examen met fictieve opdrachten in te vullen in plaats van in/met echte situaties.
  • het examen te laten plaatsvinden in het leerbedrijf, waarbij (essentiële delen) van het examen worden opgenomen (video) in plaats van dat een assessor vanuit school aanwezig is. 
  • Het examen online op afstand te laten plaatsvinden. 
  • Het examen op te nemen met een geluids-/video-opname als bewijs.

In alle gevallen geldt dat het alternatieve examen, kwalitatief aan de eisen moet voldoen. Lukt dat niet, dan resteert alleen een uitstel van het desbetreffende examen. 

Gelukkig hebben scholen ook tot 1 januari 2021 de tijd gekregen om studenten het diploma te laten behalen. De aangepaste examens moeten wel weer officieel worden vastgesteld door de examencommissie. En de examencommissie blijft nog steeds verantwoordelijk voor de kwaliteitsborging. De commissie dient dus altijd te kunnen onderbouwen waarom voor een bepaalde alternatieve vorm van examinering is gekozen.

Eerder behaalde resultaten tellen mee
Er is nog een andere grote verandering ten opzichte van de huidige kwaliteitseisen in de examinering. Scholen mogen nu ook eerder behaalde resultaten mee laten tellen die tijdens de opleiding zijn opgebouwd. Dat betekent dat:

  • de betrokken onderwijsteams goed moeten onderbouwen of aan de vereiste beheersing is voldaan.
  • het Onderwijs en Examenreglement wordt aangepast. Altijd geldt dat de student geen nadeel mag ondervinden van de aanpassingen.

Betrouwbaar examineren met Criterium Gericht Interview (CGI)
Wat bij aangepaste examinering belangrijk blijft, is om zo objectief mogelijk te beoordelen. Denk hierbij bijvoorbeeld aan de inzet van twee beoordelaars. Ook weegt de deskundigheid van de beoordelaars nu zwaarder dan ooit.

Stel bijvoorbeeld dat de beoordelaar betrokken was bij de afname en beoordeling van de proeve van bekwaamheid in de praktijk. En deze vorm is niet meer uitvoerbaar. Als alternatief gaat de student dan een portfolio samenstellen en er wordt aanvullend een CGI gevoerd door de beoordelaar. Dan ligt hier wel een uitdaging: want hoe geef je de beoordelaar nu de zekerheid dat deze dit op de juiste manier uitvoert en vervolgens ook nog eens op de juiste wijze tot een oordeel kan komen? Er van uitgaande dat er een aangepast exameninstrument is.

Onze ervaring is dat het betrouwbaar afnemen van een CGI nog niet zo eenvoudig is. Het is ook een instrument waar nog niet alle beoordelaars even bekwaam in zijn, of zich even vertrouwd mee voelen. Het is een vaardigheid die zich vooral laat aanleren door het te doen en te oefenen. Het CGI kan overigens uitstekend online worden afgenomen. Juist in deze tijd is het belangrijk dat dit op de juiste wijze wordt gedaan, met oog voor de student en de toch al lastige en onzekere positie waarin deze zich bevindt, en met het oog op de civiele waarde van het diploma.

Online training: Beoordelen tijdens het CGI
Gaan uw beoordelaars binnenkort aan de slag met het afnemen en beoordelen tijdens het CGI?  Online of op locatie? Bureau Lente traint deze vaardigheid nu ook online via een tool naar keuze (bijvoorbeeld MS-Teams, Jitsi, Zoom).  Neem contact met ons op om de mogelijkheden en data te bespreken. We helpen graag om ook in deze tijd zo betrouwbaar mogelijk en met kwaliteit te examineren!