Examencommissies in mbo en hbo gaan geleidelijk meer op elkaar lijken, zo blijkt uit ‘De Staat van de Examencommissie 2023’. Onder die naam heeft Bureau Lente 33 examencommissies uit hbo en mbo gevraagd naar hun manier van werken, samenstelling, werkdruk, taken en uitdagingen. Dit onderzoek is een vervolg op eerder onderzoek uit 2021.
ChatGPT
Wellicht de meest opvallende uitkomst betreft de omgang met ChatGPT. Maar liefst 85% van de ondervraagde examencommissies in het mbo geeft aan geen officieel beleid te hebben. Bij het hbo heeft de meerderheid wel een beleid en 23% van de scholen staat het gebruik van ChatGPT toe of moedigt het zelfs aan. “De reden dat het hbo meer beleid heeft ten aanzien van ChatGPT dan het mbo, heeft wellicht te maken met het feit dat het hbo meer schriftelijke werkstukken kent. Maar dat 85% van de examencommissies aangeeft nog helemaal geen beleid zegt te hebben, verbaast ons wel”, zegt Monique Bulle van Bureau Lente.
Stand van zaken ‘Anders Verantwoorden’ in mbo
Een andere opvallende uitkomst betreft de omgang met ‘Anders Verantwoorden’ in het mbo. Met betrekking tot dit Anders Verantwoorden geeft 15% van de examencommissies in het mbo aan deze manier van beoordelen al te hebben ingevoerd. Nog eens 50% is op dit moment aan het inventariseren. 25% is er niet mee bezig en nog eens 10% ziet het als ongeschikt of irrelevant voor de eigen situatie. “De invoering van de mogelijkheid tot anders verantwoorden is relatief recent en we zien zelf ook dat veel scholen ernaar kijken of mee bezig zijn. Deze uitkomsten bevestigen dit”, zegt Jeanne Hup van Bureau Lente.
Samenstelling
In totaal hebben 33 examencommissies aan de inventarisatie deelgenomen,13 uit het hbo en 20 uit het mbo. De gemiddelde examencommissie in het hbo telt 5,4 leden terwijl dit in het mbo op 9,3 ligt. Voor beide sectoren geldt dat de verdeling man/vrouw hetzelfde is: 58% vrouw en 42% man, hetgeen een lichte toename van het percentage vrouwen betekent ten opzichte van twee jaar eerder. De gemiddelde leeftijd is eveneens identiek in mbo en hbo: 49 jaar. Iets hoger dan bij de vorige peiling.
Binnen het hbo is 78% van de examencommissie ook docent, in het mbo is dat 52%. Vrijwel elke examencommissie kent 1 of meer externe leden en in totaal is 20% van alle examencommissieleden extern lid.
Werklast
Ofschoon de gemiddelde maandelijkse vergadertijd van 7,76 uur in het mbo duidelijk hoger is dan de 5,46 uur van het hbo, is dit – omgerekend per student – juist omgekeerd, met voor elke 100 studenten 0,56 uur vergadertijd in het hbo en 0,28 uur in het mbo.
Wanneer het aantal leden van de examencommissie wordt afgezet tegen het aantal studenten, zien we in het hbo 0,55 commissieleden per 100 studenten, tegenover 0,34 voor het mbo. In termen van het aantal FTE’s per 1000 studenten zijn de beiden groepen nagenoeg gelijk, met 0,64 FTE per 1000 studenten.
Door het grote verschil in het gemiddelde aantal opleidingen per instelling – in het hbo 2 en in het mbo 29 – valt het aantal commissieleden per opleiding wel weer hoger uit voor het hbo, nl 1,5 lid per opleiding tegen slechts 0,32 in het mbo.
Bij het hbo gaat het om gemiddeld 973 studenten, verdeeld over 2 opleidingen met jaarlijks 233 diplomabesluiten, terwijl deze cijfers in het mbo uitkomen op 2744 studenten, 29 opleidingen en jaarlijks 728 diplomabesluiten.
Tijd te kort
Opvallend is dat de overgrote meerderheid van alle examencommissies aangeeft taken te hebben die zij door tijdgebrek niet kunnen doen. In het hbo is er zelfs geen enkele commissie die voldoende tijd zegt te hebben. “In het algemeen is het helder dat examencommissies ervaren dat zij onvoldoende tijd te hebben om alles zo uit te voeren zoals ze dat eigenlijk zouden willen”, aldus Jeanne Hup.
De examencommissies is ook gevraagd de vier taken te selecteren waar ze het merendeel van hun tijd aan besteden. De top twee was in alle examencommissies: ‘kwaliteitsborging afname en beoordeling’ en het ‘behandelen van verzoeken, uitzonderingen en vrijstellingen’. Daarnaast werd in het hbo het behandelen van klachten en bezwaren door 40% van de commissies genoemd.
‘Ofschoon de steekproefgrootte te beperkt is om verstrekkende conclusies aan te verbinden, denken we dat deze momentopname opnieuw een behoorlijk beeld geeft van de verschillen en overeenkomsten tussen examencommissies in het mbo en hbo en de uitdagingen waar zij voor staan. Trends zijn natuurlijk nog niet goed zichtbaar, maar in de groeiende acceptatie van ChatGPT en het Anders Verantwoorden, zien we toch wel dat het werk van examencommissies voortdurend blijft veranderen’, zegt Monique Bulle. Voor meer informatie zie onze infographic.
Disclaimer: met een steekproefgrootte van 33 zijn de resultaten slechts indicatief en niet representatief voor alle examencommissies in hbo en mbo.
